[RB@Blog_Title]

تغدیه مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان



اگرچه عامل ژنتیک مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده تراکم استخوان به شمار می‌رود ولی تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی می‌توانند در پیشگیری از پوکی استخوان مفید باشند.

از نظر آسیب‌شناختی پوکی استخوان حاصل عدم تعادل بین ساخت استخوان جدید و برداشت استخوان قدیمی است که درنهایت منجر به از دست رفتن پیش‌رونده بافت استخوان و تغییر کیفیت ساختاری آن می‌شود.

تراکم استخوان در انسان بعد از جهش رشدی در دوران بلوغ افزایش می‌یابد و در 25 تا 35 سالگی به حداکثر مقدار خود می‌رسد حدوداً بعد از 40 سالگی تراکم استخوان‌ها مرتباً کم می‌شود و این کاهش تا پایان عمر ادامه می‌یابد.

اثر هورمون‌های جنسی بر فرایند استخوان‌سازی و بروز پدیده یائسگی (منوپاز) سبب می‌شود روند کاهش تراکم استخوان در خانم‌ها سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد به‌طوری‌که شیوع پوکی استخوان در سنین یائسگی حدوداً 5 برابر مردان است. البته در مردان مسن نیز، کاهش تدریجی هورمون‌های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی در آقایان می‌شود

از مجموعه این مطالب، می‌توان میزان تراکم استخوان را به یک پس‌انداز طولانی‌مدت بانکی تشبیه کرد. 

تا حدود 30 تا 35 سالگی فرصت داریم که بر موجودی این حساب بیفزاییم. پس‌ از این سن میزان برداشت از حساب همواره بیشتر از میزان واریز به‌حساب است و در دوران سالمندی این افزایش برداشت می‌تواند منجر به ورشکستگی شود. پی آمد بالینی این ورشکستگی، پوکی استخوان و عوارض و پیامدهای ناشی از آن است. 

هر چه میزان حداکثر تراکم استخوان (پس‌انداز اولیه در سنین جوانی) بیشتر باشد احتمال ابتلا به پوکی استخوان (کاهش موجودی و ورشکستگی) در سنین بالاتر کمتر خواهد  شد

عواملی که باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود، اگرچه عامل ژنتیک و وراثت مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده تراکم استخوان به شمار می‌رود، ولی تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی و نیز دوران بارداری و شیر‌دهی در کنار فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و الکل از مهم‌ترین عوامل قابل اصلاح و پیشگیری‌کننده از کاهش تراکم استخوان است. مصرف فرآورده‌ای لبنی ، سبزی‌ها، حبوبات و میوه‌های تازه و استفاده متعادل از مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی و تخم‌مرغ همچنین پرهیز از استفاده بی‌رویه از نوشابه‌های گازدار و قهوه ازجمله توصیه‌های غذایی مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان است.

مکمل‌ها و ویتامین‌ها اگرچه می‌توانند نقش مفیدی داشته باشند، به‌هیچ‌وجه به‌عنوان جایگزین تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نیستند.

درمان درد پوکی استخوان و علائم آن

پوکی استخوان یک بیماری است که با تراکم کم استخوان و از دست دادن بافت استخوانی همراه است و این شرایط می تواند باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان ها شود. در صورتی که به پوکی استخوان مبتلا شده اید، ریسک ایجاد ترک خوردگی و شکستگی استخوان به خصوص در نواحی لگن، ستون فقرات و مچ دست شما بطور مشخص افزایش پیدا می کند.

پوکی استخوان بیشتر بر زنان مسن تاثیر دارد. به هر حال، آسیب ناشی از پوکی استخوان سال ها قبل از این شرایط آغاز می شود. به خاطر اینکه حداکثر سطح تراکم استخوانی در حدود سن 25 سالگی به دست می آید، مهم است که در این سنین استخوان های قوی در افراد ایجاد شود تا به این ترتیب استخوان ها برای بقیه سال های زندگی قوی باقی بمانند. در این شرایط مصرف کافی کلسیم می تواند یک بخش اصلی در فرآیند تشکیل استخوان های قوی باشد. در ادامه به  درمان پوکی استخوان می پردازیم.

تشخیص

معاینات و آزمایش ها

پزشک معمولاً بررسی وضعیت بیماری را با توجه به تاریخچه بیمار شروع کرده و ابتلای فرد به پوکی استخوان یا قرار گرفتن وی در معرض ریسک ابتلا به این بیماری را مشخص می کند. در این زمان پزشک از شما سوالات متعدد درباره سبک زندگی و سایر شرایط مربوط به بیماری خواهد پرسید. همچنین پزشک از شما درباره وجود سابقه بیماری در خانواده یا سابقه ایجاد شکستگی قبلی استخوان سوال می کند. در این زمان اغلب از آزمایش خون برای تعیین سطح کلسیم، فسفر، ویتامین دی (D)، تستسترون، و عملکرد تیروئید و کلیه استفاده می شود.

بر اساس معاینات انجام شده، پزشک ممکن است از یک آزمایش خاص به نام آزمایش سطح تراکم استخوان برای اندازه گیری تراکم استخوانی در بخش های مختلف بدن استفاده کند. آزمایش تعیین سطح تراکم مواد معدنی استخوانی می تواند به شناسایی ابتلا به پوکی استخوان قبل از ایجاد شکستگی کمک کند و امکان ایجاد شکستگی های بعدی استخوان را پیش بینی نماید. علاوه بر این، آزمایش تراکم استخوان می تواند تاثیرات ناشی از درمان های انجام شده در فواصل زمانی یک سال یا بیشتر را بر روی وضعیت استخوان مشخص کند و احتمالاً می تواند برای تعیین درصد از بین رفتن استخوان مفید باشد.

راه ها و روش های بدون جراحی

بیمار لازم است که درک مناسب از تشخیص ابتلا به بیماری و چگونگی تاثیرگذاری پوکی استخوان  بر زندگی خود و پیشگیری از پوکی استخوان داشته باشد. این شرایط ممکن است شامل انتخاب یک سبک زندگی سالم و تغییر در رژیم غذایی و تمرین های حرکتی باشد و در این شرایط لازم است تدابیر لازم برای جلوگیری از زمین خوردن فرد اتخاذ شود. روش های درمان پوکی استخوان معمولاً غیر جراحی هستند. روش های محافظه کارانه قابل استفاده در این حالت به شرح زیر می باشند:

دارو

دارو یکی از روش های درمان می باشد که  توسط پزشک معالج بیمار، متناسب با مرحله بیماری و شرایط وی تجویز می شود .

مگنت تراپی

در مگنت تراپی از یک میدان مغناطیسی ثابت برای کاهش التهاب و افزایش سرعت بهبود بیمار استفاده می شود. با استفاده از این روش درمانی و در نظر گرفتن قطب های میدان مغناطیسی، قطب جنوب می تواند یک تاثیر الکتریکی مثبت ایجاد کند در حالی که قطب شمال یک تاثیر الکتریکی منفی ایجاد می کند که می تواند تراکم استخوانی را افزایش دهد.

با تنظیم سطح فرکانس ابزارهای مورد استفاده در مگنت تراپی می توان فعالیت یونی در یک ناحیه آسیب دیده را افزایش داد، فرآیند متابولیک را بهبود بخشید و دوره توان بخشی مورد نیاز بیمار را کوتاه کرد. استفاده اصلی مگنت تراپی در درمان پوکی استخوان است، زیرا این روش می تواند یک راهکار دو سویه باشد که فرآیند کاهش تراکم استخوان را آهسته کرده و بطور همزمان تاثیر فیزیو الکتریک ناشی از آن باعث فعال شدن فرآیند تجدید ساختار استخوان می شود.

امکان درمان موفقیت آمیز پوکی استخوان با استفاده از روش مگنت تراپی (PMT) وجود دارد. مگنت تراپی می تواند باعث افزایش جریان خون در نواحی استخوانی آسیب دیده شده و چگالی استخوان را افزایش دهد. همچنین این روش می تواند امکان تجدید ساختار و بهبود آسیب دیدگی های غضروفی را نیز فراهم نماید.

ورزش

خبر خوب برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان این است که انجام فعالیت های حرکتی و ورزش می تواند تاثیر قابل توجه بر بهبود علایم پوکی استخوان بیماری داشته باشد. بدن انسان بسیار دینامیک است و وضعیت خود را با حرکت های مورد نیاز وفق می دهد. معمولاً افراد می دانند که انجام فعالیت های حرکتی برای حفظ سلامت مفید است. به هر حال بعضی از انواع این حرکت ها می توانند بطور خاص در افزایش تراکم استخوانی نقش موثر داشته باشند. در این رابطه لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:

فیزیوتراپی

به خاطر اینکه تمرین های حرکتی برای ایجاد استخوان های قوی لازم و ضروری هستند، روش درمانی انتخاب شده برای پوکی استخوان و یا برنامه پیش گیری از آن می تواند شامل فیزیوتراپی باشد. در این رابطه لازم است به بیمار کمک شود تا نحوه انجام مناسب این حرکت ها و بهره گیری از آنها در زندگی عادی خود را فرا گیرد.

اینکه شما چه کاری در برنامه فیزیوتراپی خود انجام می دهید، به شدت بستگی به شرایط زیر دارد: علت پوکی استخوان، سطح تناسب فیزیکی فرد، سطح ریسک فرد برای ایجاد شکستگی در ستون فقرات، و آنچه بدن شما توان تحمل آن را دارد. معمولاً متخصص فیزیوتراپی با شما برای ایجاد یک برنامه حرکتی مناسب شامل تمرین های تحمل وزن (همچون راه رفتن یا تنیس) و تمرین های تقویتی (همچون بلند کردن وزنه) مشورت و همکاری خواهد کرد. در این حالت با توجه به نیازهای درمانی شما، فیزیوتراپ همچنین ممکن است بر روی تعادل و وضعیت بدن شما در حالت های مختلف کار کند. مشخص است که بهبود وضعیت تعادل فرد می تواند از زمین خوردن احتمالی وی پیش گیری نماید.

رژیم غذایی

رژیم غذایی افراد مبتلا به پوکی استخوان حتی در مواقعی که فرد از دارو برای کمک به آهسته کردن فرآیند از بین رفتن استخوان و پیش گیری از شکستگی آن استفاده می کند، از اهمیت خاص برخوردار است. کلسیم نقش کلیدی در حفظ سلامت استخوان ها دارد. به همین خاطر استفاده از مکمل های غذایی برای تامین سطح کلسیم مورد نیاز بدن می تواند یک روش مناسب برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان باشد. به هر حال توجه داشته باشید که بهترین روش برای تامین کلسیم از طریق مواد غذایی است که در طول روز مصرف می شود. مواد غذایی سرشار از کلسیم شامل موارد زیر هستند:

توجه داشته باشید که اضافه کردن مقداری پنیر یا کلم بروکلی به ظرف غذا می تواند به سادگی سلامت استخوان را با استفاده از مواد غذایی افزایش دهد.

ویتامین دی (D) می تواند به بدن در استفاده از کلسیم به دست آمده از مواد غذایی کمک موثر نماید. بهترین منبع ویتامین دی (D) نور طبیعی خورشید است و قرار گرفتن به مدت 15 دقیقه در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم های ضد آفتاب، می تواند نیاز روزمره شما به این ویتامین را بر طرف نماید. توجه داشته باشید که غذاهای کمی حاوی ویتامین دی (D) هستند، هر چند بعضی از حبوبات و آب میوه ها با استفاده از این ویتامین غنی می شوند. سایر انتخاب های قابل استفاده در این حالت به شرح زیر هستند:

سلامت استخوان بستگی به ویتامین ها و مواد معدنی موجود در مواد غذایی دارد. به همین خاطر لازم است در این حالت ترکیب متنوعی از میوه ها و سبزیجات در رژیم غذایی توسط فرد مصرف شود. علاوه بر این نوشیدنی های حاوی کافئین و نوشیدنی های گاز دار هر دو می توانند تاثیر منفی بر سلامت استخوان داشته باشند. توجه داشته باشید که مصرف غذاهای شور می تواند باعث از دست دادن بخش بیشتری از کلسیم در بدن شود.