[RB@Blog_Title]

وقتی که قسمتی از دیسک بین مهره ای به طرف پشت آن جابجا میشود میگویند هرنی یا فتق دیسک ایجاد شده است. این فتق میتواند موجب بروز علائم سیاتیک شود.

هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای در اکثر اوقات به آهستگی در عرض 8-6 هفته بهبود میابد و بعد از گذشت 4-3 ماه اکثر بیماران بدون علامت میشوند یعنی علائم بیماری کاملاً از بین میرود.

 90-80 درصد بیماران مبتلا به هرنی دیسک کمر با استراحت خوب میشوند. بندرت پیش میاید که به محض شروع علائم دیسک کمر بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا کند (در مواردی که بیمار همراه با علائم درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر دچار بی اختیاری ادراری یا مدفوع شود نیاز به عمل جراحی فوری دارد).

در هر درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر اولین درمان پیشنهادی و موثرترین آنها درمان غیر جراحی است. اگر درمان غیر جراحی نتواند در مدت مقرر مشکلات بیمار را کاهش دهد ممکن است نیاز به عمل جراحی پیدا شود ولی همانطور که گفته شد اکثر درد های سیاتیکی ناشی از دیسک کمر به درمان های غیر جراحی جواب میدهند. این درمان ها نسبت به درمان های جراحی کم خطرتر، ارزانتر و با عوارض احتمالی کمتری هستند.

 

درمان غیر جراحی هرنی دیسک کمر چیست

اساس درمان غیر جراحی دیسک کمر استراحت است. درمان غیر جراحی دیسک کمر شامل اقدامات زیر است.

 

استراحت

بیمار باید چند روز در منزل استراحت کند. البته استراحت بیش از دو روز ممکن است به علت ایجاد مشکلات روحی و به علت کاهش قدرت انقباضی عضلات کمر، درد را بیشتر کند. همچنین با استراحت طولانی مدت، خطر لخته شدن خون در ساق پا افزایش میابد پس فرد دچار کمردرد باید هرچه زودتر فعالیت معمول روزانه را شروع کند.

 برای 2-1 روز در وضعیتی که راحت هستید استراحت کنید. به پشت بخوابید و یک بالشت زیر زانو های خود بگذارید تا کمی خم شوند یا به پهلو بخوابید و یک بالشت بین پاهایتان بگذارید. برای مدت طولانی در یک وضعیت نخوابید. هر 3-2 ساعت حدود 20-10 دقیقه قدم بزنید و دوباره دراز بکشید.

 هر 3-2 ساعت یکبار کمرتان را به مدت 20-15 دقیقه گرم کنید. با کیسه آب گرم یا حوله برقی. دوش آب گرم هم مفید است. برای بعضی افراد سرد کردن بهتر از گرم کردن موجب کاهش درد میشود. میتوانید به همین تعداد و مقدار ذکر شده محل درد را سرد کنید و امتحان کنید که آیا سرد کردن موضع برای شما مفید است یا خیر. معمولا وقتی بعد از یک فعالیت بدنی شدید کمردرد ایجاد میشود در چند روز اول سرد کردن محل درد مفید است و بعد از گذشت چند روز ممکن است گرما مفیدتر باشد.

 دارو

پزشک معالج از داروهای ضد التهاب مانند بروفن یا سلکسیب و از داروهای شل کننده عضلانی برای کاهش درد استفاده میکند. گاهی اوقات لازم میشود پزشک معالج علائم بیماری را با تزریق کورتیکوستروئید در کمر شما کاهش دهد. این کار معمولاً در صورتی انجام میشود که بعد از گذشت شش هفته از انجام اقدامات ذکر شده قبلی مشکلات بیمار همچنان باقی باشد. تزریق معمولاً در نیمی از موارد موفق است.

 فیزیوتراپی

 متخصص فیزیوتراپ با اقداماتی نظیر گرم کردن، تحریک الکتریکی، استفاده از میدان های الکتریکی، کشش و دیگر تمهیدات، میتواند درد بیمار را کاهش دهد.

نرمش

بعد از کاهش علائم بیماری زیر نظر فیزیوتراپ شما نرمش های کششی و تقویتی را یاد خواهید گرفت و انجام خواهید دارد که تاثیر بسیار مهمی در درمان قطعی شما دارند. بدون انجام این نرمش ها درمان شما ناقص بوده و عارضه ممکن است بزودی عود کند. این نرمش ها باید هرچه زودتر بعد از فروکش کردن درد حاد شروع شوند.

سیاتیک چیست. اگر ناگهان دچار کمردرد ی شده اید که همراه با آن درد به باسن و پشت ران و ساق شما هم انتشار پیدا میکند به احتمال زیاد دچار وضعیتی شده اید که به آن سیاتیک Sciatica میگویند. سیاتیک به درد های تیر کشنده ای میگویند که از پشت باسن شروع شده و به پشت ران و ساق و گاهی کف پا تیر میکشد.

 

علت سیاتیک چیست

سیاتیک بیشتر در سنین 50-30 سالگی بوجود میاید و علت عمده آن پاره شدن دیسک بین مهره ای است. بدنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره، قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.

 

مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به  ریشه های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار وارد میکند. همچنین تماس مواد شیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه های عصبی موجب تحریک و التهاب آنها میشود. این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم سیاتیک میگردد. در ستون مهره کمری این تغییرات بیشتر در دیسک بین مهره های 3 و 4 و دیسک بین مهره های 4 و 5 ایجاد میشود.

هرنی یا فتق دیسک معمولاً بعد از فعالیت هایی مانند بلند کردن یا هل دادن جسم سنگین یا خم شدن یا چرخیدن ناگهانی بوجود میاید. بطور متوسط از هر 50 نفر یک نفر در طول عمرش دچار هرنی دیسک میشود و از این تعداد در 25-10 درصد آنها علائم بیماری ممکن است بیش از شش ماه ادامه یابد.

عوامل مستعد کننده هرنی یا فتق دیسک

مهمترین عوامل زمینه ساز هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای عبارتند از
 

علائم سیاتیک چیست

 درد سیاتیکی ممکن است بصورت احساس گرفتگی عضلات در ساق یا بصورت احساس درد در پشت یا سطح خارجی ساق باشد. درد ممکن است موقع نشستن، سرفه کردن یا عطسه کردن بیشتر شود. ممکن است احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز یا خواب رفتگی در ساق داشته باشید. و یا حتی ممکن است احساس سنگینی ساق و احساس ضعف عضلانی در ساق داشته باشد. ممکن است علائم ذکر شده در ساق بدون کمردرد باشد. اگر بیمار مدت زیادی طول بکشد میتواند موجب لاغر شدن بعضی از عضلات اندام تحتانی شود.

محدوده انتشار درد به اندام تحتانی

 

فشار دیسک به نخاع در ام آر آی

 

سیاتیک چگونه تشخیص داده میشود

بعد از اینکه پزشک با بیمار در مورد مشکلاتش صحبت کرده و اطلاعات لازم را کسب میکند وی را دقیقاً معاینه کرده و در صورت مشکوک شدن به هرنی دیسک بین مهره ای بررسی های پاراکلینیکی را برای بررسی بیشتر انجام میدهد. رادیوگرافی ساده میتواند تغییرات کلی را در ستون مهره نشان دهد ولی برای بررسی وضعیت دیسک و ریشه های عصبی باید از روش های تصویر برداری دیگری استفاده کرد. استفاده از میلوگرافی بصورت تزریق دارو در اطراف نخاع و سپس عکس برداری از آن یکی از روش های تشخیصی است. امروزه این روش تا حد زیادی جای خود را به ام آر آی داده است.
گاهی اوقات پزشک معالج با استفاده از الکترومیوگرافی یا تست نوار عصب و عضله وضعیت ریشه های عصبی نخاع را بررسی میکند.